Το 2016 γνωρίσαμε το υλικό μέρος της σειράς Όλα είναι ένα Όνειρο με την έκθεση των κατασκευών. Δύο χρόνια μετά, ήρθε η ώρα να γνωρίσουμε το άυλο κομμάτι της, το όνειρο, με την έκθεση των έργων ζωγραφικής. Το όνειρο παραπέμπει αυτόματα σε μια κατάσταση ύπνου ή ύπνωσης. Κατάσταση στην οποία οι αισθήσεις μας σβήνουν τρόπον τινά. Και το σβήσιμό τους ανοίγει μια τεράστια πύλη στη φαντασία, στις εικόνες που πλάθει ο ανθρώπινος νους ελεύθερος από όρια, στερεότυπα και στεγανά. Το όνειρο όμως που πλάθει ο νους δεν είναι πάντα ταυτόσημο με το ενύπνιο. Σημαίνει συχνά τον στόχο, την πορεία της ζωής, την πραγμάτωση κάθε προσδοκίας. Στους πίνακες της Σύνης Αναστασιάδη, οι δύο αυτές έννοιες του ονείρου άλλοτε ενώνονται, άλλοτε απομακρύνονται, άλλοτε συνυπάρχουν.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα, καλούμαστε λοιπόν να δούμε με τα μάτια κλειστά, αν είναι ποτέ δυνατόν, τη σειρά αυτή της ζωγραφικής. Με τα μάτια της ψυχής και του νου. Θα πρέπει λοιπόν να κάνουμε πράξη τον Εξαγνισμό των εσωτερικών παρορμήσεων. Παρορμήσεων που απατηλά παραπέμπουν σε συγκεκριμένες μορφές και στερεότυπα που κουβαλάμε. Αρωγός μας στην πορεία αυτή η ίδια η ζωγράφος με τα έργα και τους τίτλους τους. Δεν μπορούμε να δούμε με τα όργανα της όρασης τη Διαδικασία αναμόρφωσης του νου που οπτικοποιεί με σχήμα και χρώμα η Σύνη Αναστασιάδη. Μέσα από μια εσωτερική διαδικασία μπορούμε να νιώσουμε το αποτέλεσμα της Ανάκτησης της αρχικής δυναμικότητας. Στον πίνακα, η δυναμικότητα παρουσιάζεται σαν μια μορφή που προσπαθεί να αποκτήσει υπόσταση σε τρεις διαφορετικές στιγμές της κίνησής της. Στο αρχικό στάδιο στο βάθος, η μορφή αχνοφαίνεται. Στην ενδιάμεση στιγμή αρχίζει να αποκτά υπόσταση και στο τελικό στάδιο έχοντας πάρει μορφή, συστρέφεται, μας γυρνάει την πλάτη και αυτοδύναμη πια η μορφή απομακρύνεται.
Είναι επίσης λογικό, όταν σταθούμε μπροστά στην Αυθεντική φωνή, «ν’ ακούσουμε» την κραυγή της όταν φτάνει στο βάθος της ύπαρξης. Ή μήπως φτάνει στο ανώτατο σημείο της ύπαρξης;
Όπως είναι φυσικό να νιώσουμε ενωμένοι με το Όνειρο αντικρίζοντας τον πίνακα Βιώνοντας τη διάχυση, ακολουθώντας στη διάχυση αυτή το χρώμα που σβήνει ανεπαίσθητα στις άκρες του ακαθόριστου σχήματος ενός ανθρώπινου κορμού.
Εάν όμως αντιπαραβάλουμε τον ομώνυμο πίνακα τη σειράς Όλα είναι ένα όνειρο με τη Βαθιά σπουδαιότητα της ζωής, τότε θα διαπιστώσουμε κυριολεκτικά την αντίθεση του φανταστικού και του πραγματικού. Στον πρώτο πίνακα, μια αέρινη, σχεδόν διάφανη και χρυσαφένια μορφή, αόριστη ώστε να μπορεί να ταυτιστεί ο καθένας μας μαζί της, αιωρείται σε ένα μονόχρωμο σκούρο φόντο. Το σκοτάδι της νύχτας στη διάρκεια της οποίας ο ύπνος φέρνει το όνειρο ως φως. Κι αν προσέξουμε καλύτερα, μια ανεπαίσθητη αντανάκλαση της μορφής στο φόντο, μαρτυρά το μη πραγματικό, το άυλο, το μη υπαρκτό. Στον δεύτερο πίνακα, στη Βαθιά σπουδαιότητα της ζωής, το συμπαγές χρώμα και η σταθερότητα της γεωμετρίας του κεντρικού στοιχείου παραπέμπουν σε δομή, σε ύπαρξη, στην ίδια τη ζωή.
Σε κάθε περίπτωση, στη σειρά αυτή των έργων, ο στόχος μας είναι ένας, όσα ονόματα κι αν του δίνουμε. Αναφερόμαστε στον πίνακα Ονόματα πολλά, ο στόχος ένας, που μας θυμίζει πως δεν πρέπει να παρεκκλίνουμε της πορείας μας ακούγοντας τις σειρήνες που εμφανίζονται για να αποσπάσουν την προσοχή μας. Παρουσιάζονται ως ομάδα άμορφων πλασμάτων με το κεφάλι γερμένο προς τα πίσω συνεπαρμένες και οι ίδιες από το τραγούδι τους. Γύρω τους επικρατεί χάος πνιγμένο με κόκκινο χρώμα, το χρώμα του ζωντανού αίματος αλλά και του κινδύνου.
Ευτυχώς, στην πορεία μας αυτή, η Σύνη Αναστασιάδη μας καθοδηγεί δείχνοντάς μας τα Όρια της κατεύθυνσης και τον τρόπο που θα πορευτούμε μέσα από το Δρόμο της παράδοσης. Στον πρώτο πίνακα, ένα κεντρικό κυκλικό πλαίσιο οριοθετεί σχηματικά τον στόχο μας. Δύσκολα προσβάσιμος, αιωρείται πάνω σε μια μαύρη επιφάνεια που μοιάζει έως και επικίνδυνη. Όσο ανεβαίνουμε όμως, το φως πλημμυρίζει σταθερά τον πίνακα για να οδηγήσει στο ένα μικρό και μοναδικό σημείο που ανοίγει στον ουράνιο ορίζοντα. Ένα μικρό γαλάζιο άνοιγμα στο χρυσό φόντο. Για να φτάσουμε εκεί χρειάζεται προσοχή γιατί η φαντασία προστάζει απατηλές εικόνες. Οι αισθήσεις μας μπορεί να μπερδευτούν. Και το όνειρο της ξαπλωμένης, κοιμώμενης μορφής του Δρόμου της παράδοσης, να παραμείνει ενύπνιο και να χάσουμε την πορεία και τον πραγματικό στόχο. Άλλη μία φορά στο κάτω μέρος του έργου διακρίνουμε σταθερά στοιχεία που παραπέμπουν σε δομές και ύλη ως σημεία αναφοράς του νου. Και πάλι στο άνω τμήμα του το χρυσό και γαλάζιο χρώμα παραπέμπουν σε ένα μη καθορισμένο περιβάλλον, ως σημεία απελευθέρωσης της φαντασίας.
Αποβάλλοντας τα Βαριά δεσίματα που μας δεσμεύουν σε στερεότυπα και θέτουν όρια στην πνευματική δημιουργία. Παρουσιάζονται σαν ανοδικός δρόμος ανάμεσα σε χρυσές συμπληγάδες. Είναι τώρα το χρώμα που οπτικοποιεί την αντίθεση των δεσμών και της ελευθερίας. Αυτό που περιβάλει και οριοθετεί τα δύο στοιχεία που αντικρίζουν το ένα το άλλο, κι εκείνο με το οποίο τα στοιχεία αυτά σχηματοποιούνται. Δεν είναι τυχαίο ότι το χρυσό χρησιμοποιείται σε όλους τους πίνακες της σειράς Όλα είναι ένα Όνειρο ως το σύμβολο του άυλου. Παραπέμποντας στο χρυσό φόντο των βυζαντινών αγιογραφιών που συμβολίζει το αόριστο ουράνιο περιβάλλον. Είτε το βρίσκουμε στις μορφές, είτε στο φόντο, το χρυσό της σειράς ζωγραφικών έργων της Σύνης Αναστασιάδη αντανακλά κάτι από αυτόν τον παραδοσιακό συμβολισμό του ουράνιου φωτός.
Για να ενωθούμε, ως στόχο και αποτέλεσμα της πορείας μας με το φως πρέπει να παραβούμε τους νόμους της ύλης. Μας το δείχνει η Ένωση χωρίς νόμους. Η παράβαση των νόμων της βαρύτητας που μας κρατάει ριζωμένους στα στεγανά του νου μας, «σπάει» κυριολεκτικά και μεταφορικά σε μια μόνο περίπτωση: Στην κατάσταση του ύπνου. Σ’ εκείνη στην οποία το πνεύμα απελευθερώνεται παροδικά από την ύλη και μπορεί να δημιουργήσει εικόνες και ιστορίες ονειρικές. Αυθόρμητα κι αυτόματα δίνοντας μας μια αίσθηση ελευθερίας. Ελευθερία που συνεχίζουμε να αναζητούμε όταν ξυπνάμε. Ξυπνώντας λοιπόν, η Σύνη Αναστασιάδη μας θυμίζει πως Όλα είναι ένα Όνειρο. Μένει να διαλέξουμε να ζήσουμε το όνειρο ή να το κρατήσουμε στη σφαίρα της φαντασίας του νου.
Κική Χριστοδούλου
Ιστορικός Τέχνης-Μουσειολόγος
Ιανουάριος 2019
